Solana là mạng blockchain thế hệ thứ ba, hướng đến giải quyết Bộ ba bất khả thi trên blockchain – bài toán khó về việc nâng cao hiệu suất mà không làm ảnh hưởng đến tính phi tập trung và bảo mật. Solana có thể thành công ở nơi các blockchain thế hệ trước gặp khó, nhờ vào các phương pháp sáng tạo giúp tối ưu tốc độ mạng mà vẫn duy trì mức độ phi tập trung cao.
Quyết định của Solana tập trung vào cân bằng giữa tốc độ, bảo mật và phi tập trung xuất phát từ nhu cầu tạo ra môi trường lý tưởng để triển khai các ứng dụng phi tập trung (DApp) đẳng cấp thế giới. Mục tiêu là cung cấp một mạng blockchain giúp DApp DApp có được tính năng và trải nghiệm người dùng tương đương với các nền tảng tập trung.
Hệ sinh thái Solana sử dụng SOL làm đồng cơ sở, cho phép người dùng thanh toán, trả phí giao dịch và tham gia vào hệ thống staking . SOL cũng đóng vai trò là token quản trị của Solana, giúp chủ sở hữu có quyền biểu quyết về các đề xuất thay đổi và nâng cấp hệ sinh thái.
Cách Solana hoạt động
Giống như hầu hết các blockchain khác, Solana dựa vào một thuật toán đồng thuận để hoạt động. Những thuật toán này giúp blockchain không cần trung gian như Visa hay PayPal để xử lý và xác minh giao dịch. Tuy nhiên, thay vì sử dụng thuật toán PoW (Proof of Work) tiêu tốn nhiều năng lượng như Bitcoin, Solana đã chọn một giải pháp linh hoạt hơn, giúp mạng lưới mở rộng quy mô và thân thiện với môi trường.
Cụ thể, Solana kết hợp giao thức Proof of History (PoH) do chính nền tảng này phát triển với mô hình Proof of Stake (PoS) phổ biến. PoH giúp ghi lại lịch sử về các sự kiện và giao dịch, đồng thời cho phép hệ thống xử lý các giao dịch nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Với hai cơ chế đồng thuận này, Solana có thể đạt tốc độ xử lý lên đến 50.000 giao dịch mỗi giây, khiến nó được mệnh danh là "Visa của thế giới crypto." Đây là một thành tựu đáng chú ý, nhất là khi Ethereum, blockchain ứng dụng phổ biến nhất hiện nay, chỉ có TPS tối đa lý thuyết là 119. Solana cũng đang nghiên cứu để tăng kích thước giao dịch tối đa hiện tại (1.232 byte), với giải pháp tiềm năng là giao thức QUIC của Google, hiện đã được triển khai trên Mainnet-beta.
Solana cung cấp một bộ công cụ phát triển linh hoạt, hỗ trợ ba ngôn ngữ lập trình phổ biến: Rust, C và C++. Ngoài ra, nền tảng này còn khuyến khích các sáng kiến từ cộng đồng nhằm mở rộng khả năng lập trình on-chain bằng các ngôn ngữ khác như Python thông qua Seahorse. Những người ủng hộ Solana tin rằng việc hỗ trợ nhiều ngôn ngữ lập trình sẽ giúp các nhà phát triển làm việc trong môi trường quen thuộc và linh hoạt hơn so với các blockchain chỉ hỗ trợ ngôn ngữ hợp đồng thông minh riêng.
Bên cạnh đó, Solana sử dụng giao thức truyền khối Turbine để tăng tốc độ phân phối dữ liệu trên mạng lưới. Ngoài ra, giao thức Gulf Stream – một cơ chế chuyển tiếp giao dịch không cần Mempool – giúp trình xác thực xử lý giao dịch trước khi khối được tạo.
Nhờ tốc độ cao và phí giao dịch thấp, Solana trở thành nền tảng lý tưởng cho các ứng dụng DeFi, như sàn giao dịch phi tập trung (DEX), nền tảng vay và cho vay và các giao thức yield farming. Ngoài ra, với khả năng xử lý hàng chục nghìn giao dịch mỗi giây, Solana cũng là lựa chọn phù hợp để phát triển game blockchain. Các nhà phát triển có thể tạo ra những trò chơi tương tác, có khả năng mở rộng và tích hợp phần thưởng bằng SOL hoặc các token khác.
Giá và tokenomics của SOL
Ra mắt vào tháng 3 năm 2020, SOL ban đầu được bán với giá $0,22 thông qua một cuộc đấu giá công khai, huy động thành công $1,76 triệu. Sự tăng trưởng sau đó của Solana dẫn đến một vòng bán token riêng tư đáng kể vào tháng 6 năm 2021, thu về $314 triệu cho Solana Labs. Số tiền này được dành cho việc phát triển và quảng bá hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) trên blockchain Solana.
Trong những năm qua, đội ngũ Solana đã thực hiện năm vòng gọi vốn, bắt đầu với vòng hạt giống trị giá $3,17 triệu, tiếp theo là ba vòng gọi vốn riêng tư và kết thúc bằng vòng Series A trị giá $20 triệu. Thêm vào đó, $1,76 triệu được huy động thông qua đấu giá công khai vào tháng 3 năm 2020 trên CoinList. Những nỗ lực này đã thúc đẩy sự phát triển của Solana và định vị nó như một đối thủ nổi bật trong lĩnh vực blockchain.
Giá SOL đạt mức cao nhất lịch sử là $259,69 vào ngày 7 tháng 11 năm 2021. Mặc dù giá Solana đã giảm mạnh và trì trệ trong những năm sau đó, nhưng nửa cuối năm 2023 chứng kiến token này có đà tăng giá. Giá SOL lần đầu tiên đạt trên 100 USD sau gần hai năm vào cuối tháng 1 năm 2024 và tiếp tục xu hướng tăng lên tới $195,72 vào ngày 24 tháng 3 năm 2024. Nhiều yếu tố khác nhau đã góp phần khiến giá Solana tăng, nhưng nhiều nhà bình luận cho rằng đó là do sức mạnh ngày càng tăng của mạng. Solana đã vượt qua đối thủ blockchain hợp đồng thông minh Ethereum về khối lượng giao dịch phi tập trung (DEX) trong tháng 3 năm 2024, được cho là do một loạt hoạt động xung quanh các memecoin dựa trên Solana và khối lượng vượt trội so với tổng giá trị bị khóa đối với Solana.
Các công cụ và công nghệ quan trọng trong hệ sinh thái Solana
Ra mắt vào tháng 10 năm 2021, bộ tổng hợp thanh khoản Jupiter được xem là một phần ảnh hưởng đến thành công của Solana. Jupiter kết nối nguồn thanh khoản trên Solana, hỗ trợ người dùng tìm mức giá tốt nhất với độ trượt giá và biến động thấp nhất..
Trong khi đó, Magic Eden là sàn giao dịch NFT lớn nhất trên Solana, nơi người dùng có thể mua, bán và mint các bộ sưu tập kỹ thuật số. Magic Eden còn cung cấp tài nguyên hỗ trợ nhà phát triển xây dựng dự án riêng. Mặc dù là nền tảng NFT hàng đầu của Solana, Magic Eden cũng hỗ trợ các blockchain khác như Polygon, Base, Ethereum và Bitcoin Ordinals.
Một công cụ quan trọng khác trong hệ sinh thái Solana là Pyth Network, một oracle blockchain giúp hợp đồng thông minh truy cập dữ liệu giá theo thời gian thực. Pyth thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn, bao gồm sàn giao dịch, nhà tạo lập thị trường và tổ chức tài chính. Đặc biệt, Pyth Network có thể đưa dữ liệu ngoài chuỗi lên blockchain, cung cấp thông tin thị trường chất lượng cao cho các DApp và người dùng.
Nguồn cung ban đầu của SOL
Nguồn cung ban đầu của SOL là 500.000 token, được phân bổ cho nhiều bên tham gia vào các vòng gọi vốn sớm của Solana. Một phần được dành cho các nhà đầu tư trong vòng hạt giống (Seed round), một phần khác được phân bổ cho những người tham gia vòng Series A. Ngoài ra, một số token đã được bán trong đợt mở bán công khai, và một phần khác được cấp cho đội ngũ sáng lập nhằm ghi nhận đóng góp của họ trong việc phát triển dự án.
Bên cạnh đó, Solana Foundation – tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ các sáng kiến liên quan đến Solana – cũng nhận được một phần token. Cuối cùng, một quỹ dự trữ cộng đồng do Solana Foundation quản lý đã được thành lập để hỗ trợ sự phát triển chung của hệ sinh thái Solana.
Về đội ngũ sáng lập
Anatoly Yakovenko, một kỹ sư phần mềm, lần đầu giới thiệu Solana vào năm 2017 khi công bố whitepaper đề xuất cơ chế Proof of History, giúp tối ưu hóa tốc độ xử lý của blockchain. Trước khi bước vào lĩnh vực blockchain, Yakovenko từng làm việc tại Qualcomm và Dropbox với vai trò kỹ sư phần mềm.
Sau khi ra mắt dự án Solana, Yakovenko hợp tác với Greg Fitzgerald – đồng nghiệp cũ tại Qualcomm – để đồng sáng lập Solana Labs, công ty chịu trách nhiệm phát triển và duy trì blockchain dựa trên Proof of History. Sau đó, họ tiếp tục thu hút thêm nhiều cựu đồng nghiệp từ Qualcomm để mở rộng đội ngũ.
Mạng xã hội